Ik was in september een week in het Italiaanse Toscane. Ik heb er genoten van de prachtige vergezichten, mooie steden en natuurlijk het Italiaanse eten. Het land staat natuurlijk bekend om z’n voedingscultuur. En dus leek het me een goed idee om eens te kijken wat wij kunnen leren van La Cucina Italiana. En natuurlijk of er bij de Italianen nog ruimte is voor verbetering.

Mijn eerste ervaring met iets typisch Italiaans was toen ik de tuin van ons appartement inliep. In Nederland heb je qua fruit van eigen bodem maar weinig keuze. Appels, peren, kersen en aardbeien: dat is zo ongeveer onze oogst. En dan hebben we daar ook nog eens vele vierkante kilometers aan kassen voor nodig.

Verse vruchten

Als ik onze tuin inliep in Toscane was meer keus; vijgen, appels, nectarines, druiven, peren, olijven. Allemaal vers! En dan natuurlijk ook nog veel echte vleestomaten, vol met vruchtvlees en niet zo sappig als in Nederland. Ook met een geheel andere en vooral vollere smaak dan onze kweektomaten. Die ook nog eens vaak in koelcellen worden bewaard, waardoor de Nederlandse tomaat een deel van z’n smaak verliest. Tip! Bewaar je tomaten dus buiten de koelkast!

Smaak

Smaak is voor de Italianen belangrijk. Zij kijken bij vruchten niet naar de vorm, rare plekjes of verkleuringen. Waar onze komkommers worden geteeld op vorm (ze moeten recht zijn), kijken ze hier in Italië niet naar. Het gaat toch om de smaak? Geloof me: een misvormde paprika smaakt net zo lekker dan een mooi Nederlands supermarktexemplaartje. Ik denk dat dit leerpunt ‘numero uno’ is voor ons Nederlanders. Gelukkig zie je in Nederland al steeds meer initiatieven die de kromme komkommers opkopen om hier iets lekkers van te maken. Zo hebben we minder voedsel verspilling.

Daarnaast eten de Italianen veel seizoensproducten. Ook daar mogen wij Nederlanders meer naar kijken. Wij zijn wel een beetje verwend met de producten vanuit de hele wereld, maar kijk ook eens naar wat ons land ons per seizoen te bieden heeft. Kijk hiervoor bijv. op de website van Milieu centraal https://groentefruit.milieucentraal.nl/ of download de groente en fruit kalender app.

 

Dan een van onze belangrijkste producten in Nederland: Brood!

Helaas had de bakker in ons Toscaanse bergdorpje alleen vers witbrood. Dat is brood met weinig vezels en weinig vitamines en mineralen. Bruinbrood was wel te verkrijgen, maar dan alleen bij de supermarkt en meestal voorverpakt. Leerpuntje voor de bakker in ons Italiaanse dorpje: gebruik ook meel in het brood in plaats van alleen bloem. Meel bevat ook het vliesje van het graan (in tegenstelling tot bloem, waar dit uitgefilterd wordt), waardoor het brood een bruine tint krijgt én meer vitamines en vezels bevat.

 

De meeste Italianen gebruiken zoutloos brood. Ook in restaurants wordt dit regelmatig geserveerd. Aan de ene kant is dit een pluspunt, want te veel zout (natrium) kan een hoge bloeddruk tot gevolg hebben en meer kans geven op hart- en vaatziekten. Aan de andere kant wordt bij ons aan het zout jodium toegevoegd, dan noemen we het ook wel bakkerszout. Ook in het meeste keukenzout is jodium toegevoegd, behalve bij zeezout. Zoutloos brood betekent ook minder jodiuminname in Nederland. Jodium is een spoorelement wat onder andere nodig is voor de productie van schildklierhormonen, dat nodig is voor groei, ontwikkeling van zenuwstelsel en stofwisseling.  Ons bakkerszout heeft daarom ook voordelen. En gelukkig is de afgelopen jaren de hoeveelheid natrium (de boosdoener) wel afgenomen in brood.

Maar hoe krijgt de Italiaan voldoende jodium? Nou, bijvoorbeeld uit zeevis! Zoals zalm, zeewolf, kabeljauw, makreel, koolvis. En, nog niet gespot bij de Italianen, maar wel bij de Japanners: zeewier bevat ook veel jodium, bijvoorbeeld de wakame salade bij de sushi. Behalve in vis en zeewier zitten er ook kleine hoeveelheden jodium in eieren en zuivel.

Ook een belangrijk onderdeel van de dag bij de Italianen: koffie!

Cappuccino, espresso, ristretto: de namen verklappen de afkomst. Koffie wordt in Italie doorgaans staand aan de bar gedronken. Een meer actieve houding, juich ik toe! De cappuccino wordt door de echte Italiaan alleen bij het ontbijt gedronken.  Het ontbijt in zo’n koffiebar is helaas vaak niet erg voedzaam, dat is meestal een zoet gebakje of een soort bladerdeeg hapje.

Koffie drinken Italianen niet de hele dag door, zoals in Nederland bijv. wel op kantoren gebeurt, maar ze drinken af en toe een koffie in een bar, staand dus. En dan gaan ze weer terug naar hun werk. Voor ons is dit een leermoment: geniet van koffie, maar wel met mate.

Wij drinken echter vaak meer filterkoffie. Filterkoffie bevat weinig cafestol. Cafestol is een stofje wat het cholesterol kan verhogen. Te veel ongefilterde koffie (bijv. espresso en andere koffies uit espressomachines) kan dus schadelijk zijn voor hart en bloedvaten. Terwijl gefilterde koffie geen effect heeft op het cholesterol. Toch blijft het advies wel maximaal 8 koppen gefilterde koffie te drinken op een dag (liefst minder), vanwege de cafeïne die het bevat. Te veel cafeïne kan namelijk rusteloosheid, slaapproblemen, angstgevoelens en hoofdpijn veroorzaken.

 

Dan als laatste de hoofdmaaltijd van de Italianen; Een traditionele Italiaanse maaltijd bestaat altijd uit vijf gangen te weten antipasti, primi, secondi, contorni en dolci.

Betekent natuurlijk niet dat je verplicht bent alle 5 gangen te eten. De Italianen zelf houden het ook vaak bij 3 gangen. Daarnaast kun je in Italië goed oefenen met mindful eten. Kijk goed naar alle prachtige ingrediënten die met liefde gekweekt, gekozen en bereid zijn voor jouw maaltijd. Ruik eens aan je maaltijd. En dan proeven. Vaak zijn de gerechten simpel en toch vol van smaak.

Als de kwaliteit van je producten goed is, heb je weinig ingrediënten nodig voor een goed gerecht. Neem bijvoorbeeld een verse spaghetti. Met olijfolie, een klein schepje saus, een lepeltje geraspte Parmezaanse kaas en een draai uit de pepermolen ben je klaar.  En dan pizza. Je hebt een klein bolletje deeg nodig, want de bodem is dun en knapperig en kies 3 mooie ingrediënten die je er op wilt hebben. Hiermee proef je niet alleen beter wat je eet, maar dit scheelt ook in calorieën.

Variatie

Ik blijf zelf toch een groot fan van onze Hollandse aardappel. Rijk aan kalium, vezels, vitamine B6. Tijdens ons weekje Italië hebben we misschien ook niet zo gevarieerd gedineerd. En bovendien: niet alles wat van ver komt is lekkerder dan hier in Nederland. Ik heb bij thuiskomst dan ook genoten van een stamppot met een gehaktbal. Volgende week is het weer tijd voor een pastaatje, maar dan wel met de lelijkste paprika die ik kan vinden en zonder al teveel poespas.